Ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου έδωσε στις 27-6-2024 συνέντευξη στο mononews και τον δημοσιογράφο Χάρη Μπιτζανάκη.
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα ραγδαία αναπτυσσόμενο πεδίο. Έτσι όπως το αντιλαμβάνεστε εσείς, πώς επηρεάζει πλέον η τεχνητή νοημοσύνη την καθημερινή μας ζωή;
Η Τεχνητή Νοημοσύνη έρχεται να παίξει έναν υποβοηθητικό ρόλο δημιουργώντας τεράστιες ευκαιρίες σε ένα ευρύ φάσμα της καθημερινότητάς μας. Αντιλαμβάνομαι ότι με όλη αυτή τη συζήτηση γύρω από την Τεχνητή Νοημοσύνη, πολλοί φαντάζονται σκηνές από ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Η γνώμη μου είναι πως, όχι, δε θα ζήσουμε σκηνές Star Wars. Μπορούμε όμως να ζήσουμε καλύτερα με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης. Πώς; Αξιοποιώντας τη για τη δημιουργία εξατομικευμένων εργαλείων ιατρικής φροντίδας, την ανάπτυξη προηγμένων μεθόδων Πολιτικής Προστασίας, τη μετατροπή των πόλεών μας σε Smart Cities, τον περιορισμό της γραφειοκρατίας, τη διευκόλυνση των δικαστικών λειτουργών, την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Δίνει πάρα πολλές δυνατότητες και με γνώσεις, οργάνωση και φαντασία μπορούμε να πετύχουμε σπουδαία πράγματα. Θα σας αναφέρω ένα σχετικά απλό παράδειγμα. Σκεφτείτε πόσο θα διευκολύνονταν οι πολίτες με την ύπαρξη μιας εφαρμογής η οποία θα συντόνιζε τα φανάρια των δρόμων με βάση παράγοντες όπως η κίνηση ή προγραμματισμένες εκδηλώσεις, μια συναυλία, ένας αγώνας. Με τη σωστή πρόνοια η Τεχνητή Νοημοσύνη θα λειτουργήσει ευεργετικά στην καθημερινότητα μας.
Ποιες είναι οι προκλήσεις για την Ελλάδα στην ανάπτυξη συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης;
Δεν θα ισχυριστώ ότι η ανάπτυξη συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης είναι μια εύκολη υπόθεση αλλά έχουμε τη θέληση να την ενισχύσουμε προς όφελος σχεδόν όλων των τομέων δημόσιας πολιτικής. Χρειαζόμαστε περισσότερες υποδομές, χρειαζόμαστε αναβαθμισμένες δεξιότητες, χρειαζόμαστε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε από πολύ νωρίς τη σημασία της Τεχνητής Νοημοσύνης και προχώρησε στη σύσταση Συμβουλευτικής Επιτροπής που απαρτίζεται από εξαιρετικά καταρτισμένους επιστήμονες.
Στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχουμε ήδη δημοσιεύσει πρόσκληση για συμφωνία – πλαίσιο που μας δίνει τη δυνατότητα να αξιοποιήσουμε πόρους της τάξεως των 20 εκατ. ευρώ για να υλοποιήσουμε γρήγορα έργα Τεχνητής Νοημοσύνης σε ένα μεγάλο εύρος τομέων.
Επίσης, στηρίζουμε συστηματικά την ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών. Πρόσφατα δημοσιεύσαμε τη νέα πρόσκληση του Προγράμματος «Ψηφιακός Μετασχηματισμός». Διαθέτουμε το ποσό των 62,5 εκατομμυρίων ευρώ προκειμένου να προχωρήσουμε σε upskilling των δεξιοτήτων χιλιάδων πολιτών σε καινοτόμες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Επιπλέον, βγήκε στον αέρα ο διαγωνισμός για τον υπερυπολογιστή «Δαίδαλος», ο οποίος θα συγκαταλέγεται στα πέντε πιο ισχυρά υπολογιστικά συστήματα στην Ευρώπη. Στηρίζουμε την ακαδημαϊκή και επιχειρηματική κοινότητα μας εμπράκτως ώστε να καινοτομεί και να προοδεύει. Συνδυαστικά με επενδύσεις, ιδιωτικές και δημόσιες, σε data centers και υποθαλάσσια καλώδια η χώρα καθιερώνεται ως κόμβος δεδομένων. Oι Digital Realty, Amazon, Microsoft, Google η Sparkle δραστηριοποιούνται ήδη στη χώρα μας ενώ ενδιαφέρον έχουν δείξει και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Ακόμη, επενδύουμε στα ανοιχτά δεδομένα. Τα δεδομένα είναι καύσιμο για τις εφαρμογές ΤΝ και σε αυτή τη κατεύθυνση εργαζόμαστε πάνω στο άνοιγμα των πλούσιων δεδομένων που διαθέτει το Δημόσιο σε ανωνυμοποιημένη, Ai ready μορφή. Είναι κρίμα να κρατάμε τα δεδομένα αυτά σε υπόγεια και αποθήκες από τη στιγμή που μπορούν να αποτελέσουν πηγή χάραξης πολιτικών και παραγωγής λύσεων.
Πώς μπορεί η Ελλάδα να ωφεληθεί από την ανάπτυξη της ΤΝ; Ποιες είναι οι κινήσεις που έχει κάνει η ελληνική κυβέρνηση και το υπουργείο προς αυτή τη κατεύθυνση;
Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να ταξινομεί γιγαντιαίους όγκους δεδομένων και να βοηθά δικαστές, δικηγόρους, όλους τους παράγοντες της Δικαιοσύνης. Ακόμη, μπορεί να ταξινομεί δεδομένα Υγείας και να εξάγει συμπεράσματα χρήσιμα για την ανάπτυξη πολιτικών, φαρμάκων, ή ακόμη για τους γιατρούς.
Ως Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, εισαγάγαμε την Τεχνητή Νοημοσύνη στο Ελληνικό Δημόσιο για πρώτη φορά με το mAigov. Πρόκειται για έναν «Ψηφιακό Βοηθό» που απαντά σε 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ, στα ερωτήματα που του θέτουν οι πολίτες για θέματα της Δημόσιας Διοίκησης. Εδώ και λίγο καιρό εκτελεί και ενέργειες για λογαριασμό των πολιτών ξεκινώντας με την έκδοση της ληξιαρχικής πράξης γάμου. Σε επόμενη φάση θα προβαίνει και στην έκδοση άλλων «δημοφιλών» πιστοποιητικών. Από την αρχή λειτουργίας του, το mAigov έχει απαντήσει σε περίπου ένα εκατομμύριο ερωτήματα. Είναι μια εφαρμογή ΤΝ που διευκολύνει τους πολίτες και απελευθερώνει τους δημοσίους υπαλλήλους από μια περιττή εργασία, επιτρέποντας τους να ασχοληθούν με την ουσιαστική εξυπηρέτηση του πολίτη.
Σε συνεργασία με την Υπουργό Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη υλοποιήσαμε το mAiGreece, έναν «Ψηφιακό Βοηθό» που λειτουργεί ως εξατομικευμένος ταξιδιωτικός οδηγός για όλους όσοι επισκεφθούν την Ελλάδα αυτό το Καλοκαίρι, αλλά και τους Έλληνες πολίτες. Παρέχοντας πληροφόρηση σε 31 γλώσσες σχετικά με πολιτιστικές, ιατρικές, αστυνομικές, προξενικές υπηρεσίες τους βοηθά να απολαύσουν τη διαμονή τους στη χώρα μας. Περιλαμβάνει ακόμα και πλήκτρο 112, πατώντας το οποίο στέλνει SMS στο κέντρο επιχειρήσεων του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας με το στίγμα του κινητού.
Επίσης εργαζόμαστε πάνω σε εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης τα οποία σκανάρουν τις ακτές και θα μας δίνουν μια πλήρη εικόνα των παραβιάσεων των προβλεπόμενων ορίων των παραχωρήσεων. Συνδυαστικά με το MyCoast μέσου του οποίου οι πολίτες μπορούν ήδη να προβαίνουν σε καταγγελία, όταν διαπιστώνουν παραβάσεις στους χώρους που έχουν παραχωρηθεί προς εμπορική εκμετάλλευση στις παραλίες, διασφαλίζουμε την ελεύθερη πρόσβαση όλων των πολιτών στις θάλασσες.
Και δε σταματάμε σε αυτά. Έχουμε, για παράδειγμα, ήδη πραγματοποιήσει δοκιμές για ανίχνευση πυρκαγιών με κάμερες και συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά τόσο από άποψη χρονικής όσο και τοπικής ακρίβειας των εστιών πυρκαγιάς.
Είμαστε προετοιμασμένοι απέναντι στους κινδύνους της Τεχνητής Νοημοσύνης;
Όσο η Τεχνητή Νοημοσύνη προοδεύει, είναι σημαντικό να εστιάζουμε στις νομικές και ηθικές διαστάσεις αυτής της ανάπτυξης. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να περιορίσουμε τους κινδύνους και να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο βαθμό τα πλεονεκτήματά της. Είναι αυτονόητο ότι υπάρχουν πολλοί που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τις αναδυόμενες τεχνολογίες για παράνομους σκοπούς. Εργαζόμαστε ώστε να είμαστε ένα βήμα μπροστά δημιουργώντας το απαραίτητο δίχτυ προστασίας.
Στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης παρακολουθούμε τις σχετικές εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο και λαμβάνουμε πρωτοβουλίες ώστε να θέσουμε τα όρια που θα προφυλάσσουν τους πολίτες. Θα φέρω ως παράδειγμα το Ai Act. Πρόσφατα το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε τον πρώτο Κανονισμό για την Τεχνητή Νοημοσύνη παγκοσμίως με στόχο να διασφαλίσει ότι όλα τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης που αναπτύσσονται στην ΕΕ, σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών. Βασική του αρχή είναι η κατηγοριοποίηση των μοντέλων και αλγορίθμων ΤΝ βάσει επικινδυνότητας, απαγορεύοντας π.χ. το profiling των χρηστών. Επίσης λαμβάνει μέτρα για τη χρήση μοντέλων Ai απέναντι σε ανήλικους, κάτι εξαιρετικά σημαντικό, ενώ μέριμνα έχει ληφθεί και για απαγόρευση χρήσης στοχευμένων προωθητικών ενεργειών που βασίζονται σε προσωπικά δεδομένα όπως η θρησκεία, το φύλο ή οι σεξουαλικές προτιμήσεις.
Υπάρχουν κάποιες γραμμές τις οποίες δεν περνούμε και πρέπει να είναι απολύτως σαφές αυτό στους πολίτες. Δεν αναθέτουμε ούτε θα αναθέσουμε άκριτα εργασίες στην Τεχνητή Νοημοσύνη αλλά θα την χρησιμοποιήσουμε για να διευκολυνθούμε σε αυτές. Δεν θα δικάσει η Τεχνητή Νοημοσύνη αλλά θα βοηθήσει τους δικαστές, δεν θα χειρουργήσει αλλά θα επεξεργαστεί την πληροφορία που ο γιατρός χρειάζεται για να πάρει την ορθότερη απόφαση. Δεν θα είμαστε ποτέ απολύτως προετοιμασμένοι, πιστεύω. Χρειάζεται διαρκής επαγρύπνηση και ενημέρωση των πολιτών.
Ποιο είναι το μέλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης και πώς θα επηρεάσει την κοινωνία και τον πολιτισμό;
Βρισκόμαστε ακόμα στο ξεκίνημα της Τεχνητής Νοημοσύνης και είναι αρκετά δύσκολο να προσδιορίσουμε το μέλλον μιας τεχνολογίας τόσο δυναμικά αναπτυσσόμενης. Αυτό που μπορούμε να προσδιορίσουμε σίγουρα και το κάνουμε ήδη, όπως σας ανέφερα και προηγουμένως, είναι η σχέση του ανθρώπου μαζί της. Και αυτό είναι αναγκαίο καθώς βιώνουμε μια συνθήκη με σημαντικές κοινωνικές προεκτάσεις. Κανένας τομέας της ζωής μας δεν θα μείνει ανεπηρέαστος από την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Όσον αφορά ειδικά τον πολιτισμό, δεν υπάρχει τέλος σε όσα μπορούμε να παράγουμε με Τεχνητή Νοημοσύνη. Πάντα με σεβασμό στην πνευματική ιδιοκτησία και με τις απαραίτητες άδειες μπορούμε να κάνουμε θαύματα. Αν φέτος παρακολουθήσατε την Eurovision, θα είδατε την «εμφάνιση» των ABBA με ολογράμματα φτιαγμένα με Τεχνητή Νοημοσύνη όπως ήταν πριν 50 χρόνια όταν κέρδισαν τον διαγωνισμό. Μπορούμε να αποκαταστήσουμε ακόμα και έργα τέχνης, κομμάτια των οποίων είναι χαμένα εδώ και αιώνες.
Αλλά για να σας είμαι ειλικρινής, δεν πιστεύω ότι κάποια εφαρμογή θα καταφέρει ποτέ να αγγίξει το συναίσθημα ενός «ανθρώπινου» τραγουδιού, ποιήματος, βιβλίου. Κάποια πράγματα ήταν, είναι και πρέπει να τα διατηρήσουμε αναλογικά. Πραγματικά προοδευτικό είναι εξάλλου να ξέρεις και τι πρέπει να συντηρήσεις.