Ο Υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης έδωσε στις 12/12/2021 συνέντευξη στον δημοσιογράφο Παύλο Παπαδόπουλο για τη στήλη «Γεύμα με την Κ» της εφημερίδας «Καθημερινή της Κυριακής».
Μόλις έφτασα στο υπουργείο που δεν θυμίζει υπουργείο. Το γραφεί του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη θυμίζει startup, αφού οι συνήθεις ενδυματολογικοί κώδικες έχουν καταργηθεί και έχει πέσει κατά πολύ ο μέσος όρος ηλικίας. «Είστε σίγουροι ότι έχω κάνει το εμβόλιο;» ρωτάω. Γελάμε. Παριστάνω (ανεπιτυχώς) τον αρνητή μπροστά στους υπεύθυνους για την πανευρωπαϊκή επιτυχία του ελληνικού προγράμματος εμβολιασμού. γιατί είμαι εδώ; Διότι θέλουμε να γίνονται όλα στο κράτος όπως το ραντεβού για το εμβόλιο. Θα τα καταφέρει ο υπουργός; Είναι μεσημέρι και ήδη βλέπω να απλώνονται στο τραπέζι τα εδέσματα από το εστιατόριο «Μάνη-Μάνη». Συνδυάζουμε την απόλαυση της γαστρονομικής παράδοσης με τη κοινή και για τους δυο μας νοσταλγία για το μέλλον. Στην προκειμένη περίπτωση το μέλλον συμπυκνώνεται στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού, που αποτελεί το κύριο «μενού» της συζήτησης.
Ο Κυριάκος Πιερρακάκης είναι ο νεότερος υπουργός, μόλις 38 ετών, πατέρας τριών παιδιών και ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι η ταχύτητα. Σκέφτεται γρήγορα, μιλάει γρήγορα και ολοκληρώνει όσα αναλαμβάνει όσο πιο γρήγορα γίνεται. Τι νέο μας ετοιμάζει; Προτού απαντήσει επισημαίνει ότι μόνο μέσα σε 1,5 χρόνο οι υπηρεσίες της ψηφιακής πύλης gov.gr αυξήθηκαν από 501 σε 1300! Οι ψηφιακές συναλλαγές από 8,8 εκατομμύρια που ήταν το 2018 αναμένεται να ξεπεράσουν τα 350 εκατομμύρια ως το τέλος του έτους. «Η χρήση των ψηφιακών υπηρεσιών στην Ελλάδα είναι ένα κλασικό εκθετικό φαινόμενο», λέει. Δεν είναι τυχαίο ότι το υπουργείο απέσπασε τον Νοέμβριο το πρώτο βραβείο της Παγκόσμιας Ένωσης Τεχνολογίας και Υπηρεσιών Πληροφορίας (WITSA) για την ψηφιακό μετασχηματισμό του ελληνικού κράτους ενώ ο κ. Πιερρακάκης έχει επιλεγεί από τον ΟΟΣΑ ως Πρόεδρος του Global Strategy Group. Η ετήσια συνάντηση του Group (που έγινε πριν από λίγες ημέρες διαδικτυακά) είχε θέμα την τηλεργασία και τις επιπτώσεις της στην αγορά εργασίας.
Είναι γεγονός ότι θέλουμε να επιστρέψουμε στην εποχή προ κορωνοϊού σε όλα – εκτός από τις σχέσεις μας με το κράτος. Το ψηφιακό κράτος μας αρέσει. «Η πανδημία επιτάχυνε τις εξελίξεις, προκειμένου να λειτουργεί το κράτος υπό συνθήκες περιορισμού μετακινήσεων, αλλά η πάταξη της γραφειοκρατίας ήταν αυτό που όλοι θέλαμε επί δεκαετίες». Ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι πολιτική πράξη. Είναι λαϊκή πολιτική. «Η κυβέρνηση απελευθερώνει τον πολίτη από τις ουρές και του προσφέρει το κράτος στα χέρια του, στον υπολογιστή του, στο κινητό του», λέει ο κ. Πιερρακάκης. «Πρόκειται για μια πολιτική ενδυνάμωσης του πολίτη, στήριξης των επιλογών του, της αξιοπρέπειας και της αυτοπεποίθησής του ενώ ταυτόχρονα είναι μια πολιτική προώθησης της κοινωνικής δικαιοσύνης και άρσης ανισοτήτων εφόσον όλοι οι πολίτες εξασφαλίζουν την ίδια πρόσβαση». Το κράτος-εμπόδιο δίνει τη θέση του στο κράτος-αρωγό. Ο υπουργός αναφέρει την ίδρυση ατομικής επιχείρησης από το σπίτι, τις ψηφιακές μεταβιβάσεις αυτοκινήτων και ακινήτων και το άυλο συναινετικό διαζύγιο. Όλα αυτά έρχονται μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Χώρια η ψηφιακή πλατφόρμα για τους συμβολαιογράφους που θα ξεκολλήσει το real estate από τη χαρτούρα και η ψηφιακή υπογραφή με διεθνή ισχύ που θα λύσει τα χέρια του μικρομεσαίου, του μηχανικού, του δικηγόρου (και θα τούς προσφερθεί δωρεάν). «Το όραμα του Πρωθυπουργού το 2019 ήταν να ιδρυθεί ένα υπουργείο με κουλτούρα startup που θα αξιοποιεί τους πόρους του Δημοσίου για να πραγματοποιεί αλλαγές», εξηγεί ο υπουργός.
Το φάσμα 5G
Επιτυχίες στα μεγάλα; Ουκ ολίγες. Είμαστε στις τρεις πρώτες χώρες της Ευρώπης στην απονομή του φάσματος 5G και ως το 2026 υπολογίζουμε ότι θα έχει καλυφθεί το 99% της επικράτειας. Υπάρχουν εκκρεμότητες; Πολλές, και μία μία επιλύονται. Όπως λέει χαρακτηριστικά, «Κάθε μέρα, μια μικρή αλλαγή στο κράτος, μια μικρή αλλαγή στην καθημερινότητα». Αλλά περιμένουμε και μεγάλες αλλαγές. «Υπάρχει ένας δυισμός στα 440 έργα που περιλαμβάνονται στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού. Υπάρχουν έργα που κλείνουν εκκρεμότητες με το παρελθόν και άλλα τα οποία συνιστούν ένα «άνοιγμα» στις μεγάλες αλλαγές που ήδη συντελούνται διεθνώς. Αρκετά συνιστούν μικρά και άλλα είναι μεγάλα έργα πληροφορικής με μεγαλύτερο χρόνο ωρίμανσης και φυσικά προϋποθέτουν τη διενέργεια διαγωνισμών». Ο υπουργός εξηγεί ότι υπάρχουν δύο τρόποι για να χτίσεις έναν «ψηφιακό» ουρανοξύστη. «Ο πρώτος τρόπος είναι να περιμένεις να ολοκληρωθεί ο ουρανοξύστης και μετά να ανοίξεις τις πόρτες του και να τον εγκαινιάσεις. Ο άλλος τρόπος είναι κάθε τμήμα του έργου, κάθε διαμέρισμα, κάθε όροφος που χτίζεις να είναι αμέσως λειτουργικός και να αποδίδεται προς χρήση. Εμείς επιλέξαμε τον δεύτερο τρόπο. Με βάση το σχέδιό μας, ως το 2025 τα πολλά μικρά έργα, όπως είναι π.χ. η ψηφιακή ανανέωση του διπλώματος οδήγησης, θα έρθουν να «κουμπώσουν» με τα μεγάλα έργα πληροφορικής με αποτέλεσμα να επέλθει η ψηφιακή ολοκλήρωση και απογείωση του κράτους από άποψη ταχύτητας και αποτελεσματικότητας. Ταυτόχρονα, η τεχνητή νοημοσύνη, η επαυξημένη πραγματικότητα, το 5G ως δίκτυο υποδομής και οι μικροδορυφόροι θα συνδυαστούν μαζί και θα αλλάξουν τα πάντα γύρω μας.»
Το τέλος της γραφειοκρατίας, οι αλγόριθμοι και… οι πίτσες
Ο Χάρολντ Μακ Μίλαν ήταν πρωθυπουργός της Βρετανίας μεταξύ 1957 και 1963. Αργότερα έλεγε ότι στο δωμάτιο της εξουσίας δεν υπάρχει τίποτα. Τι βρήκε στο δωμάτιο της εξουσίας ένας νέος υπουργός στην Ελλάδα του σήμερα; Προτού απαντηθεί το ερώτημα αξίζει να πούμε ότι ο κ. Πιερρακάκης μπορεί να έχει πληθωρικό χαρακτήρα και να διαβάζει ογκώδεις πολιτικές βιογραφίες, αλλά δεν τον ενθουσιάζουν τα φαραωνικά έργα. Πιστεύει ότι ένα μικρό έργο μπορεί να είναι πολύ πιο σημαντικό από ένα μεγάλο. Δηλαδή; «Συχνά μια μικρή αλλαγή μπορεί να εξελιχθεί σε χιονοστιβάδα, να οδηγήσει σε μια μεγάλη αλλαγή στην καθημερινότητα. Για παράδειγμα, το gov.gr δεν κόστισε πολλά, ούτε η άυλη συνταγογράφηση, αλλά παράγουν καθημερινά ένα τεράστιο σωρευτικό αποτέλεσμα». Αναζητεί λοιπόν όχι τις επικές τυμπανοκρουσίες, αλλά τις οριακές μεταβολές που μπορεί να φέρουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα. «Με τη γραφειοκρατία όπως την ξέρουμε τελειώνουμε κάθε εβδομάδα με τις υπηρεσίες που ανακοινώνονται. Αλλάζουμε έτσι την εξίσωση του κράτους. Δημιουργούμε ένα κράτος ψηφιακό, ευέλικτο, γρήγορο και διαφανές». Μπορώ να συνάγω ότι στο δωμάτιο της εξουσίας ο Κυριάκος Πιερρακάκης βρήκε πολλά ταμπλό και δεν δίστασε να πατήσει τα κουμπιά.
Διαθέτει γνώση του πεδίου, αλλά και το αξιακό σύστημα ανθρώπου που δεν μπορεί να αφήσει να περάσει μια μέρα χωρίς να καταπιαστεί με κάτι. Και ταυτόχρονα έχει τη στήριξη του Πρωθυπουργού. Αν ο Πρωθυπουργός δεν ενδιαφερόταν και αν ο υπουργός δεν είχε ειδικές γνώσεις στον τομέα του, τότε τα φαινόμενα γραφειοκρατίας, οι κόμβοι εξουσίας οι οποίοι πολλαπλασιάζονται μέσα σε ένα σύστημα, θα μπορούσαν να αντισταθούν περισσότερο. 28 μήνες υπουργός. Ποια είναι η μέρα που χαράχτηκε στη μνήμη του; «Η νύχτα της 11ης προς 12ης Ιανουαρίου 2021 που τέθηκε σε λειτουργία το σύστημα εμβολιασμού. Μέσα σε λιγότερο από δύο μήνες έπρεπε να φτιάξουμε ένα σύστημα τρομακτικά πολύπλοκο που να λειτουργεί σαν καλοκουρδισμένη ορχήστρα. Κάθε φορά που ξεκινάει ένα σύστημα παρουσιάζει προκλήσεις. Αν είναι καλά σχεδιασμένο θα υπερβείς τις προκλήσεις σε 3-4 ώρες. Αν δεν είναι μπορεί να μη λειτουργήσει ποτέ. Ξέραμε ότι αν δεν είχαμε λύσει οποιοδήποτε πρόβλημα εμφανιζόταν ως τις 7 το πρωί που θα άνοιγαν τα φαρμακεία, τότε θα είχαμε διπλή κρίση, τεχνική και πολιτική. Εκείνο το βράδυ δεν κοιμήθηκε κανείς.» Αυτόπτες μάρτυρες λένε ότι υπήρχε η στιγμή που κάθισε δίπλα στους προγραμματιστές μπροστά στα μόνιτορ με τους αλγόριθμους και υπήρχε και η στιγμή που παράγγειλε μόνος του δεκάδες πίτσες για όλους.
Τα ακραία σενάρια
Το γραφείο του είναι γεμάτο βιβλία τα οποία, αν σε συμπαθεί, σου τα χαρίζει. Μου χάρισε δύο βιβλία, το ένα από τα οποία έχει τίτλο «Maxims for thinking analytically» («Αποφθέγματα για να σκέφτεσαι αναλυτικά») του Νταν Λίβι. Σίγουρα θα μου φανεί χρήσιμο. Αναφέρεται σε 19 αποφθέγματα του καθηγητή της Σχολής Κένεντυ του Χάρβαρντ, Ρίτσαρντ Ζεκχάουζερ. Τον είχε καθηγητή το 2006 στο μεταπτυχιακό του. Το μάθημά του ήταν δύσκολο, αλλά και ένα από τα πιο ενδιαφέροντα. «Τι είδους αποφθέγματα έλεγε ο καθηγητής σας;». «Τα αποφθέγματα του Ζεκχάουζερ προκύπτουν μέσα από τη χρήση μαθηματικών μοντέλων για τη λήψη αποφάσεων.». «Και ποιο είναι το αγαπημένο σας;». «Το πρώτο: όταν έχεις ένα πρόβλημα σκέψου ποιο είναι το ακραίο σενάριο για καθεμία από τις εναλλακτικές λύσεις και αποφάσισε τι είναι αποδεκτό για σένα.»
Η συνάντηση
Ο κ. Πιερρακάκης είναι Μανιάτης με καταγωγή από την Αρεόπολη και τις Κροκεές Λακωνίας. Πρότεινα να βρούμε έναν τρόπο να διακτινιστούμε και να βρεθούμε στον «Τάκη» στο Λιμένι, αλλά ο υπουργός με προσγείωσε και πρότεινε να μας κάνει εκείνος το τραπέζι στο γραφείο του με εδέσματα από το φημισμένο «Μάνη-Μάνη» που βρίσκεται στην Ακρόπολη (Φαλήρου 10). Παράγγειλε μπιφτέκια κι εγώ ριζότο και βάλαμε στη μέση μια σουπιά και μια σαλάτα φακές. Αντισταθήκαμε στον άρτο και στον οίνο. Ο κ. Πιερρακάκης ήπιε μεταλλικό νερό και εγώ μια zero για να μπορώ να είμαι σχετικά συγκροτημένος. Ήταν όλα εξαιρετικά και στοίχισαν στον υπουργό 52 ευρώ.