Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Υπουργοί,
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,
Κύριοι Περιφερειάρχες,
Κύριοι Δήμαρχοι,
Αγαπητοί φίλοι,
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω λέγοντας ότι έκθεση αυτή φάνταζε όντως ειρωνεία πριν από λίγα χρόνια. Και νομίζω ότι εάν σκεφτεί κανείς από πού ξεφύγαμε, ποια ήταν η παγίδα της προηγούμενης δεκαετίας – όχι κατά ανάγκην πολιτικά, ιστορικά θα σκεφτόταν κανείς ότι η κρίση ήταν κάποιου τύπου πεπρωμένο της χώρας ότι θα ήταν μία μόνιμη κατάσταση από την οποία διαρκώς το ένα μνημόνιο θα διαδεχόταν το άλλο, νέοι Έλληνες και Ελληνίδες θα έφευγαν διαρκώς στο εξωτερικό και πράγματα τα οποία θα βλέπαμε σε άλλες χώρες δύσκολα θα μπορούσε κανείς να τα δει εδώ.
Η έννοια του ψηφιακού κράτους φάνταζε το ίδιο ειρωνική. Να που όλα όμως γίνονται βήμα – βήμα πραγματικότητα. Και μέσα από όλα αυτά τα οποία πετύχαμε εν τέλει καταφέραμε η κρίση από πεπρωμένο να γίνει ελατήριο. Και τώρα όταν όλος ο κόσμος αντιμετωπίζει μία σειρά από άλλες κρίσεις, μαζί με εμάς, εμείς να έχουμε αναπτύξει τέτοιου τύπου – εάν θέλετε – δεξιότητες και κρίση με την άλλη έννοια του όρου στα ελληνικά που να μπορούμε να τη μεταβολίσουμε και να τη διαχειριστούμε ενδεχομένως καλύτερα. Και πλέον οι Financial Times για παράδειγμα να μας κατατάσσουν σε εκείνες τις χώρες οι οποίες έχουν πραγματικά σταθερή και βιώσιμη ανάπτυξη.
Όλα αυτά δεν έγιναν μόνα τους, όλα αυτά είναι προϊόν σχεδίου, όλα αυτά είναι προϊόν οράματος, όλα αυτά αποτελούν το προσωπικό όραμα του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, υπάρχει η ομάδα που μπορεί να τα υλοποιήσει και βήμα – βήμα γίνονται πραγματικότητα.
Και επιτρέψτε μου τη μικρή αναδρομή γιατί θυμάμαι – ο καθένας πάντα βάζει τη προσωπική του διαδρομή μέσα σε όλες αυτές τις αναλύσεις. Θυμάμαι να γυρίζω στην Ελλάδα το 2009 και να μου λέει ένας καλός φίλος που ασχολούνταν με το θέμα της νεανικής επιχειρηματικότητας, με όλα τα πράγματα δηλαδή τα οποία διαχειρίζεται σήμερα ο Χρήστος Δήμας στην καινοτομία, να μου λέει ότι «έχουμε πάει στα σχολεία και κάνουμε ένα τεστ: ρωτάμε μικρά παιδιά πώς είναι ένας επιχειρηματίας και στη ζωγραφιά ένα παιδάκι μου έδωσε ένα διάβολο με μία τρίαινα». Και ας σκεφτεί κανείς πώς αυτή η διαδικασία, μέσα από τη startup επιχειρηματικότητα, την καινοτομία, τα funds του JEREMIE μετά του ΕquiFund, πώς μία καλή ιστορία μέσα στη παγίδα της προηγούμενης δεκαετίας παράγει πλέον αυτό που λέμε το πρώτο ελληνικό μονόκερο, το Unikorn, τη Viva μέσα από την εξαγορά της JP Morgan – και θα ακολουθήσουν και άλλα. Βλέπει αυτόν τον πλούτο βασικά των ανθρώπων μας μέσα σε αυτή την αίθουσα και βλέπει κανείς βήμα βήμα εδώ να προχωράμε.
Θυμάμαι το 2009 χαρακτηριστικά ένα άρθρο που το είχε γράψει ένας αρθρογράφος πολύ γνωστός των New York Times, o Thomas Friedman, όταν εμείς είχαμε αρχίσει να εξοικειωνόμαστε με την έννοια των spreds και βλέπαμε πώς πάνε τα spreds στα ελληνικά ομόλογα. Έλεγε ο Friedman «μην παρατηρείτε αυτά, εάν θέλετε να δείτε τι θα γίνει στην Ελλάδα δείτε τι θα κάνουν οι νέοι Έλληνες και οι νέες Ελληνίδες. Εάν τους δεις να φεύγουν πούλα, εάν τους δεις να μένουν και κάποιους να γυρίζουν πίσω ξεκίνα να αγοράζεις».
Και αυτή δεν είναι η εμπειρική παρατήρηση όλων μας; Δεν είναι ότι ξαφνικά βλέπουμε πολύ κόσμο γύρω μας να επιστρέφει στην Ελλάδα και κατά τη διάρκεια του Covid και μέσα από όλο αυτό το αναδυόμενο οικοσύστημα καινοτομίας και τεχνολογίας; Οι Έλληνες γυρνάνε πίσω και πάρα πολλοί οι οποίοι υπό άλλες συνθήκες θα έφευγαν δεν φεύγουν γιατί πλέον μπορούν να βρουν προοπτική και μεράκι στον τόπο τους.
Γίνονται πάρα πολλά, όντως, περιγράφηκαν όλα αναλυτικά από τους προηγούμενους ομιλητές οι οποίοι είναι όλοι κομμάτι ενός παζλ αυτού του οποίου θα περιγράφαμε ως ψηφιακό μετασχηματισμό στην Ελλάδα. Δεν είναι οι Δήμοι, δεν είναι η τεράστια δουλειά που έχει γίνει και στα Τρίκαλα και σε όλους τους Δήμους της χώρας, κομμάτι αυτού που λέμε ψηφιακός μετασχηματισμός; Δεν είναι οι Περιφέρειες και όλα όσα ανέφεραν πριν οι περιφερειάρχες; Δεν είναι συνολικά το κεντρικό Κράτος και το κάθε Υπουργείο; Δεν είναι οι επιχειρήσεις;
Και έτσι όταν ξεκινούσαμε να συνθέτουμε το τι πρέπει να γίνει με τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας πριν από το 2019 – γιατί ξεκίνησε αυτή η δουλειά πάνω από ένα χρόνο πριν – προσπαθούσαμε να σκεφτούμε τι είναι βασικά ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Είναι να βάλουμε παντού κομπιούτερ ή είναι να αρχίσουμε να ξανασκεφτόμαστε το τι είναι κράτος και το πώς πρέπει να σχεδιαστεί και να ανασχεδιαστεί. Γιατί, εν τέλει, δεν έχει σχεδιαστεί σωστά, δεν έχει σχεδιαστεί για τον πολίτη, δεν έχει σχεδιαστεί για τον επιχειρηματία. Έχει σχεδιαστεί χωρίς να υπάρχει κάποιος που το σχεδίασε με ένα κεντρικό τρόπο είναι αποτέλεσμα, δεν είναι καν κομμάτι μίας αρχικής σύλληψης του πώς το κράτος θα έπρεπε να είναι.
Και έτσι αυτή η σύλληψη μας οδήγησε να σκεφτούμε ότι βασικά πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία και να αλλάξουμε τις διαδικασίες, σαν να πειράζουμε κυκλώματα και να πάρουμε ένα – ένα τα γεγονότα της ζωής μας από τη γέννηση μέχρι την απώλεια της ζωής για τον πολίτη, τα αντίστοιχα μεταφορικά γεγονότα για την επιχείρηση, και να προσπαθήσουμε χρησιμοποιώντας τη τεχνολογία και τις οθόνες του κώδικα και τα βιβλία του νόμου, αλλάζοντας δηλαδή και τη νομική αποτύπωση των διαδικασιών, να αλλάξουμε τον τρόπο που ο πολίτης εξυπηρετείται τιμώντας καταρχήν τα χρήματα τα οποία πληρώνει στο κράτος, κατά δεύτερον τη διάσταση της προσωπικής του αξιοπρέπειας ιδιαίτερα για εκείνους τους πολίτες που έχουν περισσότερο ανάγκη ένα κράτος αρωγό παρά ένα κράτος εμπόδιο. Αυτή ήταν και η εμπειρία που είχαμε πριν από λίγες ημέρες με τον κύριο Χατζηδάκη όταν παρουσιάσαμε στον Πρωθυπουργό τα ψηφιακά ΚΕΠΑ, γιατί οι συμπολίτες μας με αναπηρία είναι εκείνοι που έχουν πραγματικά περισσότερο ανάγκη ένα κράτος αρωγό.
Όλα αυτά όταν τα περιγράφαμε στην αρχή ακουγόντουσαν θα έλεγα πάλι ως κάτι μεταφυσικό. Αν, δε, κάναμε την ερώτηση μεταξύ μας το 2018, στις αρχές του 2019 ότι «θα υπάρξει μία παγκόσμια πανδημία και θα κληθούμε να συγκριθούμε με ένα αντίστοιχο σύστημα της Βαυαρίας ή με ένα αντίστοιχο σύστημα της Μασαχουσέτης και ποιο από τα τρία θα δουλέψει; Το ελληνικό, της Βαυαρίας ή της Μασαχουσέτης;» δεν θα ψήφιζε ούτε ένας το ελληνικό – που ήταν το μόνο που δούλεψε. Αυτό είναι αντανάκλαση της ποιότητας βασικά όλων υμών, των Ελλήνων μηχανικών, των ανθρώπων μας, όλων εκείνων που πραγματικά τόσα χρόνια περίμεναν να απελευθερωθούν οι τεράστιες τους δυνατότητες στον τόπο τους.
Σχεδιάστηκε ένα νέο Υπουργείο, υπήρξαν τα κατάλληλα κονδύλια, χωρίς τον Covid η αλήθεια είναι δεν θα είχαν υπάρξει. Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι το «Σχέδιο Μάρσαλ του 2022», είναι ο καταλύτης μιας τεράστιας ποιοτικής αλλαγής για τη χώρα. Και αυτή τη φορά, επιτρέψτε μου να πω, έχει σχεδιαστεί σωστά γιατί τα πάρα πολλά κονδύλια τα οποία υπήρξαν κατά το παρελθόν διαθέσιμα στη πατρίδα μας έμοιαζαν λιγάκι με τη κατάρα των φυσικών πόρων στο πετρέλαιο: ενίοτε μας δέσμευσαν σε επιλογές αντί να απελευθερώσουν δυνατότητες πραγματικά για την οικονομία αντί να αποκτήσουν μεγάλο πολλαπλασιαστικό περιεχόμενο.
Εδώ ο σχεδιασμός που έχει γίνει αντανακλά από τη μία τις εκκρεμότητες της χώρας που πάμε να λύσουμε, τα μεγάλα κενά που υπάρχουν σε κάθε τομέα πολιτικής, από την άλλη αντανακλά και τη διάθεση να μη χάσουμε τα επόμενα τρένα να μη μείνουμε πίσω σε αυτό που λέμε 4η βιομηχανική επανάσταση: τη σύγκλιση της φυσικής με τη ψηφιακή και βιολογική σφαίρα, τις νέες τεχνολογίες που δεν αφορούν τα πολύ απλά πράγματα τα οποία είχαμε σε εκκρεμότητα. Γιατί σκεφτείτε λίγο ότι το 2019 δεν μπορούσες να κάνεις μία εξουσιοδότηση ή μία υπεύθυνη δήλωση ψηφιακά, τώρα είναι εντελώς κεκτημένο, το θεωρούμε αυτονόητο. Κατάκτηση είναι, ουσιαστικά, ότι το θεωρούμε αυτονόητο και πολλά άλλα θα θεωρήσουμε αυτονόητα στη πορεία.
Και έτσι, με αυτή τη διαδρομή, έχουμε φτάσει στις 1.500 υπηρεσίες μέσω του gov.gr από 501 το Μάρτιο του 2020 και έχουμε στις ψηφιακές συναλλαγές έχουμε κάνει μία έκρηξη: από τα 8,8 εκατ. συναλλαγές το 2018 στα 34 εκατ. το 2019, στα 94 εκατ. το 2020, στα 567 εκατ. συναλλαγές το 2021 και φέτος στο ένα δις. Που, εάν το διαιρέσει κανείς με τον πληθυσμό, είναι οι ουρές που δεν έγιναν. Και όλο αυτό δείχνει ότι αυτή η στρατηγική, αυτό το όραμα, αυτό το απίθανο με όρους του 2019 έγινε απολύτως επιτεύξιμο. Απλά αυτό είναι μόνο η αρχή και πρέπει να το αντιληφθούμε ως μόνο η αρχή, ως μόνο κάτι αρχικό γιατί είναι πάρα πολλά τα οποία έπονται και γιατί στη τεχνολογία δεν υπάρχει τετελεσμένο. Ισχύει το ρητό που λέει ότι «η ζωή είναι σαν το ποδήλατο»: ότι εάν σταματήσεις να κάνεις πετάλι θα πέσεις και άρα δεν πρέπει σε καμία των περιπτώσεων να σταματήσουμε να κάνουμε πετάλι. Πρέπει να συνεχίσουμε επενδύοντας σε όλες τις πτυχές του τεχνολογικού.
Τεχνολογικό βέβαια δεν είναι μόνο το κρατικό και δεν είναι μόνο και η διάσταση των startups. Σήμερα ανακοινώθηκε ακόμα μία τεράστια επένδυση στη χώρα μας, της Google στο χώρο των Data Centers. Πριν από λίγα χρόνια η Ελλάδα ήταν στη «λίστα 301» του αμερικανικού Υπουργείου Εμπορίου. Εάν δει κανείς ποιες χώρες είναι στη «λίστα 301» του αμερικανικού Υπουργείου Εμπορίου θα διαπιστώσει ότι αυτή δεν είναι μία λίστα στην οποία θέλεις να είσαι.
Μέσα σε πάρα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα βγήκαμε από τη λίστα και τόσο η Microsoft, όσο η Amazon, όσο η Data Realty, όσο και σήμερα η Google επενδύουν στο χώρο των Data Centers. Δεν έγινε μόνο του. Υπήρξε ένα νομοθετικό πλαίσιο το λεγόμενο «Cloud First Policy» το οποίο μας ξεχώρισε από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, υπήρξαν πολλαπλές άλλες παρεμβάσεις, υπήρξε η προσωπική υπεραξία του Πρωθυπουργού ώστε να μπορέσει να πάει και να στοχεύσει τις συγκεκριμένες επενδύσεις στις επαφές του με τις συγκεκριμένες εταιρείες και στο τέλος αυτό ξεκίνησε να γίνεται. Και πλέον η Ελλάδα έχει όλες αυτές τις μεγάλες εταιρείες στο χώρο του Cloud μέσα από μία συγκεκριμένη στρατηγική βήμα – βήμα να έρχονται εδώ.
Και, βέβαια, δεν χρειάζεται να πω για την πόλη της Θεσσαλονίκης γιατί κάθε φορά που ανεβαίνουμε στη Θεσσαλονίκη με τους συνεργάτες μου, με τον κύριο Λιβάνιο, κάθε φορά εγκαινιάζουμε κάτι καινούργιο. Και αυτό επίσης κάτι δείχνει για τη πόλη, για τις τεράστιες δυνατότητες που έχει, για τα ακαδημαϊκά της ιδρύματα, για τους ανθρώπους της. Ξέρουμε πλέον τους τίτλους αυτών των επενδύσεων και είναι δεδομένο ότι θα έρθουν και άλλες – και η Google μάλιστα σήμερα ανακοίνωσε ότι ένα κομμάτι θα αφορά την πόλη της Θεσσαλονίκης από την ευρύτερη αποτύπωση των επενδυτικών της ενεργειών.
Όλα αυτά όμως είναι κομμάτι μίας ευρύτερης στρατηγικής που βασικά αφορά το ποιοι είμαστε, τι θέλουμε και πού πάμε και αφορά το ποια είναι η χώρα και πώς τη φανταζόμαστε, ποιο είναι το όραμα το οποίο κινεί όλους εμάς. Γιατί στην αρχή όταν σχεδιάζαμε αυτή τη στρατηγική βασικά σκεφτόμασταν αυτό: μία μικρή αλλαγή κάθε μέρα και όλες αυτές οι αλλαγές, όλη αυτή η σιωπηρή επανάσταση εν τέλει θα γίνει χιονοστιβάδα και γίνεται. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό, είναι και πολλά άλλα τα οποία πρέπει να έρθουν γιατί στο τέλος της ημέρας η ψηφιακή διακυβέρνηση είναι ο καταλύτης όλων των άλλων μεταρρυθμίσεων. Είναι ο μηχανισμός για να μπορέσει σε κάθε τομέα πολιτικής είτε αφορά την Υγεία και το ψηφιακό φάκελο ασθενούς, είτε αφορά το Υπουργείο Οικονομικών και το ERP, είτε αφορά το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το πώς η τεχνολογία θα ενταχθεί εκεί. Είναι ο μεταρρυθμιστικός καταλύτης όλων των υπολοίπων μεταρρυθμίσεων και αυτό κρύβει πίσω του την εξής φιλοσοφία: Ό,τι δεν μπορώ να μετρήσω δεν μπορώ να μεταρρυθμίσω. Και άρα πρέπει να ξεκινήσουμε να μετράμε και πρέπει οι ιδεολογικές μας αντιλήψεις να αφορούν στόχους και όχι μηχανισμούς, να πάψουμε να είμαστε εγκλωβισμένοι των ιδεοληψιών μας. Μετρώντας αποτελέσματα και προσεγγίσεις διαρκώς να επανεξετάζουμε τα πάντα και κυρίως τους ίδιους μας τους εαυτούς.
Αυτή είναι μία μεγάλη αλλαγή φιλοσοφίας που βήμα – βήμα την είδαμε στον Εθνικό Εμβολιασμό, βήμα – βήμα την είδαμε στις κρίσεις που κληθήκαμε να διαχειριστούμε και είναι απολύτως επιτεύξιμο με δεδομένους όλους αυτούς τους ανθρώπινους πόρους, με δεδομένες όλες τις δυνατότητες που μας έχουν δοθεί από τα διάφορα χρηματοδοτικά εργαλεία, από τις θεσμικές καινοτομίες που έχουν γίνει και πάνω από όλα από τη βούληση του να το πετύχουμε. Είναι ένας στόχος επιτεύξιμος και είναι μόνο η αρχή. Στο πλαίσιο αυτό εκθέσεις όπως η Beyond μας θυμίζουν, βασικά, ότι πρέπει να πάμε beyond, πρέπει να πάμε παραπέρα. «Ένα βήμα παραπέρα, ένα βήμα παραπάνω, λίγο ψηλότερα να σηκωθούμε» όπως λέει και ο στίχος.
Κηρύσσουμε την έναρξη της έκθεσης. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.